Biografie over kuitert
Een vastberaden zoektocht
Auteur:Gert J. Peelen
Boek:Spreken over boven. Harry Kuitert, een biografie ()
Geen naam heeft de laatste vijftig jaar in kerkelijk Nederland zo vaak geklonken als die van Kuitert. Hij werd de auteur van een veel geciteerde oneliner waarop zijn hele theologie is gebouwd: ‘Alle spreken over Boven, komt van beneden.’ Voor velen een bevrijdend perspectief, voor nog meer mensen de godslastering van de eeuw. En elke nieuw boek dat hij schreef leek weer een nieuwe steen in de vijver van protestants Nederland.
Nu de biografie van Kuitert is uitgekomen, is te volgen hoe zijn leven en werk een zoektocht werden naar waarheid. Al tijdens zijn studie werd duidelijk dat Kuitert geen naprater was. Maar zijn predikantschap in het Zeeuwse Scharendijke zorgde voor de eerste echte aardverschuiving. De watersnood die hij daar meemaakte zette een groot vraagteken bij de voorzienigheid van God.
De tweede doorbraak was zijn promotiestudie tijdens zijn predikantschap in Amsterdam. Het was Kuitert gaan opvallen dat het beeld van God in het Oude Testament wel heel erg leek op een uitvergrote Israëliet. De genoemde oneliner zelf was nog niet geboren, maar het nieuwe inzicht daagde al.
Het is de verdienste van zijn biograaf (die overigens vóór het vo
Wim Berkelaar
De theoloog H.M. (‘Harry’) Kuitert is gestorven. Ik heb zijn werk lang genegeerd. Kuitert was eens een overtuigd predikant in de gereformeerde kerken (synodaal) en verloor pas laat en langzaam zijn geloof. Hij legde van dat verlies rekenschap af in boeken die sterk bekritiseerd werden door protestantse theologen en ‘gewone’ gelovigen, hoewel hij ook veel bijval kreeg van andere gelovigen die twijfelden aan de geharnaste geloofswaarheden waarmee ze in hun jeugd waren groot gebracht. Ik volgde de ‘strijd om Kuitert’ zijdelings maar die strijd liet me koud. Ik las Anton Constandse, Pieter Geyl, W.F. Hermans, Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir en Albert Camus. Figuren die, bij alle verschillen, al jong vrijdenkers waren. Waarom deed Kuitert, jonger dan alle genoemden, er dan zo lang over om (naar een term van hemzelf) in ‘open zee’ te geraken? Het antwoord is tweeledig: hij kwam uit de sterk verzuilde gereformeerde wereld en is zelf lang in de ban gebleven van de theologische constructies, die hij een voor een zou gaan ontmaskeren als ‘menselijk, al te menselijk’.
Het was de socioloog Gert J. Peelen (foto), die mijn interesse voor Kuitert deed ontwaken. Op 7 maart organiseerde het Historisch Documentatiecentrum aan de Vrije Universiteit een congres
Spreken over boven
Najaar , Harry Kuitert houdt een van zijn vele spreekbeurten voor een kerkelijk publiek. Student Geert Mak ziet ‘notoire querulanten met gladde brilcreemharen’ zich verdringen voor de interruptiemicrofoon. Luidkeels protesterend tegen Kuiterts &#;nieuwlichterij&#; beroepen zij zich op de band die zij nog zeggen te hebben met de VU, hún VU, de Vrije Universiteit. ‘Onwaarachtig’, oordeelt Mak. ‘Men zit met de brokken, doordat de achterban jarenlang van begrijpelijke en eerlijke voorlichting verstoken is geweest.’ Alleen Kuitert doet niet mee met het pappen en nathouden, meent Mak. En hij ‘is misschien wel de beste, deze avond!’ Het slot van de bijeenkomst is voorspelbaar: ‘We eindigen. Weer een psalm. Het gezang daalt neer als een meiregen. [&#;] De mensen stromen weg, vrouwen druk pratend, het manvolk een verse sigaar in ’t hoofd. Buiten is het donker en droog.’ De zegetocht die Kuitert zal maken, van wolf in schaapskleren tot bestsellerauteur, is nog maar net begonnen. Deze biografie schetst de ontwikkeling van een theoloog en ethicus die de protestantse wereld en theologie ingrijpend zal veranderen. Een boeiend geschreven portret van een fenomeen en een tijdperk.
Gert J. Peelen, godsdienstsocioloog en journalist, werkte jaren lang als bladenmaker en was r
Biografie Kuitert
- Gegevens
- D.J. Steensma
Gert Peelen heeft zijn biografie over dr. H.M. Kuitert () niet zelf kunnen voltooien. Na zijn overlijden heeft Petra Pronk de laatste twee hoofdstukken geschreven. Het boek schetst de ontwikkelingsgang van een theoloog die vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw binnen de gereformeerde wereld veel discussie en weerstand opriep. Kuitert begon als gereformeerd predikant in het Zeeuwse Scharendijke, werd daarna studentenpredikant in Amsterdam en vervolgens hoogleraar aan de Vrije Universiteit.
Kuitert is steeds meer gaan twijfelen aan de inhoud van het christelijk geloof. Uiteindelijk kon hij daar helemaal niet meer mee uit de voeten. De laatste jaren ontkent hij zelfs dat God bestaat. Wat mensen 'god' noemen is volgens hem slechts een bedenksel. Kuitert is als jong theoloog begonnen aan een eerlijke zoektocht. Hij wilde weten wat de kern van het geloof is, wat we echt niet zouden mogen opgeven, en wat gemist zou kunnen worden. Maar het werkte als het schillen van een ui. Telkens haalde hij iets weg en hield uiteindelijk niets meer over. Toen hij eens een spreekbeurt hield zei een van de aanwezige predikanten tegen hem: 'Als je de schepping loslaat, raak je uiteindelijk alles kwijt'. Kuitert moet hem ac
Spreken over boven
Biografie Harry Kuitert: &#;Het instituut kerk gaan we ontdooien&#;
Recensie van Gert J. Peelen: Spreken over boven. Harry Kuitert, een biografie.
De schrijver
Gert Peelen was journalist en godsdienstsocioloog. Hij overleed in , voor hij dit boek kon afronden. Petra Pronk, die Kuitert meermalen interviewde over zijn boeken vanaf , schreef het boek zo goed mogelijk af.
Thematiek
Harry Kuitert (92) is typisch iemand van wie je op een biografie zit te wachten. Al in schreef collega-theoloog Hendrikus Berkhof dat Kuitert “in de Gereformeerde kerken en daarbuiten tot een symbool, een leus, een strijdkreet, een schietschijf is geworden.” Kuitert is zijn leven lang een controversiële theoloog geweest. In de Gereformeerde kerken was hij de eerste theoloog die zeer openlijk en consequent ‘moderne’ theologische inzichten doorvoerde en populariseerde. Stapje voor stapje komt in zijn werk niet de openbaring van God, maar de menselijke ervaring centraal te staan. Voor veel mensen was hij een held die gelovigen bevrijd heeft van de theologische dwang die gold in het strakke keurslijf van de gereformeerde orthodoxie. Voor een minstens zo grote groep was hij echter een afvallige, een consequente afbreker die je de zekerheden afnam en voor wie je bang was.
Kui