Salvador dalí surrealisme
Droom veroorzaakt door de vlucht van een bij rond een granaatappel een seconde voor het ontwaken
Salvador Dalí is een van de beroemdste en meest invloedrijke kunstenaars van de twintigste eeuw. Met zijn lange en controversiële leven droeg hij bij aan het verbreden van de grenzen van artistieke expressie door het onderbewuste te verkennen en te vertegenwoordigen.
Hier is een korte biografie van Salvador Dalí en een selectie van 5 kunstwerken waar ik in het bijzonder van hou.
11 mei was een bijzondere dag voor Figueres, een klein stadje in Catalonië vlakbij de Franse grens. Na die dag zou de wereld niet meer hetzelfde zijn geweest. Om uur zou een van de meest invloedrijke, briljante, eigenaardige en veelzijdige kunstenaars tot leven komen: Salvador Dalí.
Hij werd altijd aangemoedigd om zijn kunst te beoefenen en uiteindelijk studeerde hij aan de Real Academia de Bellas Artes de San Fernando in Madrid. Dit was een periode van eenzame en intensieve studies. Elke zondag ging hij naar het Prado-museum om het werk van de grote meesters te bestuderen.
Naast zijn talent zou ook zijn excentriciteit exponentieel groeien. Hij zou zich kleden in de stijl van Engelse estheten van het einde van de 19e eeuw, met lang haar en bakkebaarden.
Op artistiek Zijn jeugd Op 11 mei wordt de Spaanse schilder Salvador Dali geboren in het plaatsje Figueras in de provincie Catalonië als zoon van een notaris. Drie jaar voor zijn geboorte is een oudere broer gestorven die ook Salvador heette. Hierdoor wordt hij als kind ontzettend verwend door zijn moeder. Hoewel hij zich door haar graag in de watten laat leggen lijkt het wel of hij altijd aandacht tekort komt. Al op jonge leeftijd blijkt zijn belangstelling voor de schilderkunst. Een beroep waar zijn vader niet heel enthousiast over is, maar hij is vastbesloten zijn eigen weg te gaan. Mede door zijn eigenzinnigheid zal hij de meest absurdistische, surrealistische en mystieke schilder van zijn tijd worden. In zijn jeugd laat Salvador een aantal vreemde gedragingen zien die deels samen hangen met het overlijden van zijn oudere broer, maar die ook hun oorsprong lijken te hebben in het eigenaardige karakter van de jongen zelf. In zijn eigen geschriften vermeldt hij een aantal eigenaardige en stuitende dingen die hij deed in zijn vroege jeugd. Zo duwt hij als vijfjarige zonder reden een ander jongetje van een brug vier meter naar be Het werk van Dali bestond zoals de meeste kunstenaars niet uit een enkele periode. Ook bij Dali kun je een duidelijke onderverdeling maken. Dali begon al op heel vroege leeftijd met zijn eerste werken. In startte hij met zijn carrière als kunstenaar die nog meer dan een halve eeuw zou blijven duren. Dali startte heel sober met vooral landschappen in zijn geboorteplaats Figueres en Cadaqués. Duidelijke kenmerken bij deze werken zijn de invloeden uit het impressionisme en het kubisme. Ook Dali wou meer en hij begon te experimenteren met de verf. Ongeveer twintig jaar later ging hij al over naar het surrealisme. Onder invloed van de psychoanalytische theorieën van de Oostenrijkse dokter Sigmund Freud waande Dali zich in een wereld vol fantasie. De theorie van Freud werd vooral gebaseerd op het onderbewuste. Freud maakte een onderscheid tussen het ‘id’, het ‘ego’ en het ‘superego’. Het ‘id’ werkte op twee soorten energie namelijk het Eros, de seksuele energie en het Tanatos, de woede. Dit gaf Dali dan ook weer in zijn werken. Zijn werken waren vaak seksueel getint en ook zijn angsten probeerde hij vast te leggen in zijn schilderijen. Hij schilderde een droomwereld af waarin de alledaagse voorwerpen naast elka Zonder een publiek, zonder de aanwezigheid van toeschouwers, zouden deze juwelen hun functie verliezen. De kijker is de uiteindelijke artiest. De blik, het hart en het verstand dat in meer of mindere mate in staat is om de bedoeling van de kunstenaar te begrijpen, dat brengt de kunst tot leven. (S. Dali) Wie kent er de naam Salvador Dali niet, meer nog, wie kent er zijn grappig voorkomen niet: de ‘antennesnor’ en de opengesperde ogen? Salvador Dali’s volledige naam luidt: Salvador Felipe y Jacinto Daly y Domenech. Deze zuiders klinkende naam is afkomstig uit Spanje waar hij in Figueres op 11 mei werd geboren. Wie de naam Dali hoort, denkt meteen aan de bekende schilder, maar hij was veel meer dan dat. Hij was tegelijkertijd tekenaar, filmmaker, fotograaf, etser, hij ontwierp juwelen enz. Een vriend van zijn vader, Ramón Pichet leerde hem de eerste knepen van het vak. Dali liet zich inspireren door grote namen zoals El Greco en Michelangelo. In zijn werk kun je duidelijk kenmerken herkennen uit het impressionisme en het kubisme. Na zijn studies in Madrid, zocht Dali zijn toeverlaat in Parijs. De stad waar ook Picasso en Breton zich ten volle konden uitleven. Dankzij Breton vond Dali uiteindelijk zijn weg in het surrealisme. T 'Uit het boek blijkt welk scherpzinnnig observator Dalí op jonge leeftijd al was en hoe goed hij naast schilderen kon schrijven. Aandoenlijk is hoe hij zonder schroom poëtische bespiegelingen over radeloze kalverliefdes afwisselt met felle pro-communistische propaganda.' 'Elke Dalí-liefhebber zal dit boekje verslinden, maar ook de sceptici kunnen er wat van opsteken. Hoe ouder Dalí werd, des te arroganter kwam hij bij velen over. Dit vlot leesbare dagboek is ontwapenend en misschien wel het enige geschreven document waarin Dalí zonder omwegen vertelt wat hem bezighoudt. Een belangrijk stukje in de puzzel van het geniale fenomeen.' 'De zon schijnt volop in dit dagboek. Het belicht vrolijk het dagelijks leven op zijn schilderachtigst, op school in Figueras en tijdens de vakanties aan de kust van Cadaqués. Tussen al zijn verslagen door van de lokale en de wereldpolitiek en van zijn huiswerk, zijn er altijd weer genoeg nieuwsgierige meisjesogen die een Dalídagje lustig deden schitteren. ('Dezer dagen vond ik alles heerlijk voluptueus')' 'Dalí voelde zich in ontmaskerd door de publicatie van een dagboekfragment. Nu we
'Het enige verschil tussen een gek en mij, is dat ik niet gek ben'
Theo Hakkert in de Provinciale Zeeuwse Courant van 26 januari
Rick Treffers in Revista Latina van januari/februari
Toine Moerbeek in Vrij Nederland van 16 maart