Schoonheid heeft haar gezicht verbrand



Lucebert ()

De poëzie van Lucebert wordt gekenmerkt door de overweldigende kracht van de taal. Ritme en klank hebben in zijn gedichten een betovering die aan de betekenis van de woorden voorbijgaat.

Lucebert debuteerde in met het gedicht 'minnebrief aan onze gemartelde bruid Indonesia' - het was de tijd van de Politionele Acties - en zijn eerste bundel, triangel in de jungle, gevolgd door de dieren der democratie, verscheen in

Vele bundels volgden, waaronder apocrief; de analfabetische naam () en van de afgrond en de luchtmens (). Zijn poëzie was anders van karakter en intentie dan de poëzie die men in de jaren vijftig gewend was. Het gedicht was - na de Tweede Wereldoorlog - geen afgeronde eenheid meer die gevoelens of gebeurtenissen beschreef, maar bijna te vergelijken met een chemisch proces: de weergave van een reactie tussen woorden.

Na de jaren zestig viel de dichter stil en concentreerde hij zich op de schilderkunst, maar in brak met oogsten in de dwaaltuin een nieuwe creatieve periode aan, waarin zijn poëzie zwarter en toch ook socialer was. In overleed Lucebert op jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker. Hij wordt beschouwd als één van de grootste Nederlandstalige dichters van de twintigste eeuw.

Geboren te Amsterdam op 15 september

Overleden te

Eeuwig zoeken naar Luceberts diepere bedoelingen

Vlak voor de biografie Lucebert uitkwam werd al bekend dat de dichter Lucebert als achttienjarige sympathieën voor het nationaalsocialisme had en zich in vrijwillig aanmeldde voor de Arbeitseinsatz. Als een blok viel hij voor de ideologie van de nazi’s, inclusief de Jodenhaat. Alleen al dit feit maakte Wim Hazeu’s zesde biografie bij voorbaat nieuwswaardig.

Wie de werkzaamheden van Wim Hazeu het afgelopen jaar via de media een beetje had gevolgd, kon vorig jaar zomer in HP/De Tijd al lezen dat de ‘keizer van de Vijftigers’ hem had pijn gedaan, maar dat hij verder nog niets kon ‘weggeven’. ‘Ik wil niet choqueren, maar ik mag ook niets verzwijgen,’ was alles wat hij erover prijs gaf. Inmiddels weten we meer. Dit gegeven, gecombineerd met de door mij zeer gerespecteerde staat van dienst van Hazeu als biograaf van achtereenvolgens Gerrit Achterberg, J.J. Slauerhoff, M.C. Escher, Simon Vestdijk en Marten Toonder, maakt het lastig om onbevangen aan de biografie over Lucebert te beginnen. Daar komt bij dat ik door mijn betrokkenheid bij de dichter C. Buddingh’ altijd benieuwd ben hoe andere biografen de kruispunten van levenspaden met ‘mijn’ onderwerp ter sprake brengen. Waar een bepaald feit voor de ene biograaf van cruciale be

biografie: Lucebert

Lucebert, pseudoniem van Lubertus Jacobus Swaanswijk (Amsterdam – Alkmaar ),  dichter en beeldend kunstenaar,

wordt beschouwd als de meest revolutionaire, authentieke en beeldende dichter van de experimentele generatie. Vanaf zijn debuut in Reflex () met het antikoloniale gedicht Minnebrief aan onze gemartelde bruid Indonesia lopen maatschappelijke en artistieke opstandigheid parallel, in de vorm van onvrede met de burgerlijke orde – waarschijnlijk mede veroorzaakt door zijn gedwongen tewerkstelling in nazi-Duitsland – en met de artistieke zelfgenoegzaamheid die hij in Parijs en Rome had gezien in en Als dichter van de Experimentele Groep Nederland trad hij in deze jaren toe tot Cobra. Zoals in het schilderwerk van Karel Appel, en later in zijn eigen schilderwerk, gelden ook in Luceberts poëzie de principes van het antidogmatische en het ‘primitieve’, van naïviteit, spontaneïteit en atonaliteit. Onder invloed van Friedrich Hölderlin en Hans Arp, en door de samenwerking met Bert Schierbeek, kreeg de sterke drang naar het Licht gnostische accenten. In zijn pseudoniem Lucebert komt tweemaal licht voor: in lux en bert. Hij keert de mythe van de gevallen engel Lucifer om. De mens is niet verstoten; de dichter kiest bewust voor een doorleefd m

Biografie: Lucebert en de last van het oorlogsverleden

Bertus Swaanswijk, beter bekend als de dichter en schilder Lucebert (), was 16 toen Hitler Nederland onder de voet liep. Veel leeftijdgenoten die net als Bertus verlangden naar een groots en meeslepend leven keken met heimelijke bewondering op tegen de fris en vrolijk ogende Wehrmachtsoldaten waartegen ons eigen leger het onderspit had gedolven. Zoveel elan en vitaliteit, daar wilden ze wel in delen. En dus lieten ze zich met tienduizenden tegelijk inlijven bij de Waffen-SS om aan het Oostfront de ‘bolsjewistische horden’ te bestrijden.

Zo ook Bertus Swaanswijk. Samen met zijn vriend Johan van der Zant, de latere dichter Hans Andreus, begaf hij zich op 30 maart naar het Amsterdamse kantoor van het Vrijwilligerslegioen Nederland. Maar terwijl Hans de benodigde formulieren invulde, bedacht Bertus zich en maakte rechtsomkeert.

De waarheid is dat Swaanswijk zich uit vrije wil én als overtuigd nazisympathisant bij de Arbeitseinsatz liet inschakelen

Het zou tot duren voor de literaire journalist Adriaan Venema dit feit wereldkundig maakte. Hij vertelde er nog bij dat Van der Zant een jaar lang dienst deed in Joegoeslavië en Rusland, om daarna te worden afgekeurd. Lucebert kreeg de kans om commentaar op deze scoop te levere

Lucebert. Biografie

Portret van een geniaal kunstenaar, tevens overtuigd nazi 

Uitvoerige levensbeschrijving van dichter en schilder Lucebert. Zijn oorlogsverleden, zijn invloed op de Vijftigers en de Cobragroep.

Deze zeer omvangrijke biografie schetst het leven van Bertus Swaanswijk van zijn geboorte () in de Amsterdamse Jordaan tot zijn dood () in Bergen. De eerste hoofdstukken zijn soms schokkend: de armoede in de Jordaan en zijn oorlogsverleden. Altijd al wilde hij kunstenaar worden. Dat is ook gelukt. Als dichter en als schilder werd hij heel beroemd en toonaangevend. Lucebert werd zijn pseudoniem. Luce betekent in het Latijn licht. Het Germaanse bert betekent glanzend. Lucebert werkte keihard in zijn ateliers in Bergen en in het Spaanse Jávea. Dit verblijf waar hij heerlijk ongestoord kon werken wordt beschreven in de Epiloog. De biograaf bezocht het in
Auteur

Wim Hazeu () is een Nederlandse schrijver, journalist, radio- en televisieprogrammamaker, uitgever, dichter en biograaf. Hij is het bekendst als biograaf. Hij schreef onder andere biografieën over Gerrit Achterberg, J.J. Slauerhoff, Simon Vestdijk, M.C. Escher en Marten Toonder. Van tot werkte hij aan de biografie over Lucebert. In dat laatste jaar kreeg hij de beschikking over tientallen brieven d